این داروها را برای سرماخوردگی، آنفلوآنزا و کرونا نخورید

اطلاعات نادرست در مورد بیماران یا تکیه بر اطلاعات از منابع نادرست منجر به افزایش مصرف آنتی بیوتیک در کشور ما شده است. شبکه های مجازی و صفحات غیرموثق نیز اطلاعات نادرست در مورد درمان عفونت های ویروسی منتشر می کنند و منجر به افزایش مصرف بی رویه این داروها در کشور شده است.
به گزارش سرگرمی روز، هشدارهای بسیاری از سوی پزشکان در مورد مصرف بی رویه داروها به ویژه آنتی بیوتیک ها همیشه تکرار می شود، اما به نظر می رسد تفاوت چندانی در تغییر الگوی مصرف ایرانی ها نداشته است. زیرا آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت نیز نشان می دهد که ایران رتبه دوم مصرف آنتی بیوتیک را در جهان دارد.
شاید بارها این جمله را شنیده باشید که مصرف بی رویه و بی رویه آنتی بیوتیک ها عامل مقاومت میکروبی و از بین رفتن باکتری های مفید در بدن است، اما نکته جدید و عجیب این است که این روش می تواند باعث ایجاد آلرژی یا داروی خطرناکی برای شما شود. حساسیت هایی مانند سندرم DRESS که اخیراً با بیماری ترنا علیدوستی بازیگر سینما تبدیل به یک کلمه رایج شده است. دکتر مرتضی فلاح پور فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی بالینی به نکات جالبی در این زمینه اشاره کرد.
بیماری های ویروسی نیازی به آنتی بیوتیک ندارند
آنتی بیوتیک ها در برابر طیف گسترده ای از عفونت ها موثر هستند، اما هر کدام مختص درمان بیماری خاصی هستند و فقط در برابر عفونت های ناشی از باکتری های بیماری زا، قارچ ها و انگل ها استفاده می شوند. به همین دلیل در برابر بیماری های ویروسی تاثیری ندارند. متخصصان همچنین تاکید می کنند که برای بیماری های ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا نباید آنتی بیوتیک تجویز شود. اما اکثر بیماران در طول درمان این بیماری ها حداقل یک آنتی بیوتیک مصرف می کنند.
آمارها نشان می دهد سالانه 60 میلیون آنتی بیوتیک در ایران مصرف می شود و آزیترومایسین، سفیکسیم، مترونیدازول، آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو، سیپروفلوکساسین، سفازولین و لووفلوکساسین پرمصرف ترین آنتی بیوتیک ها در کشور هستند.
داروهایی که مصرف بیش از حد و نامنظم آنها باکتری ها را قادر می سازد مکانیسم های دفاعی را برای مقاومت در برابر داروها فعال کنند. اما این امر 6 عارضه جدی را برای مصرف کنندگان به همراه خواهد داشت، از بین رفتن باکتری های مفید در بدن، افزایش خطر عفونت، تضعیف سیستم ایمنی بدن، طولانی شدن مدت بیماری و افزایش خطر ابتلا به عفونت های بیشتر در فرد. و همچنین عوارض جدی تر؛ آلرژی یا حساسیت دارویی.
علل آلرژی
فلاح پور درباره بروز آلرژی یا حساسیت دارویی می گوید: آلرژی یا حساسیت دارویی واکنش اشتباه سیستم ایمنی بدن به یک ماده خارجی (یعنی جنسیت و پروتئین متفاوت از ساختار بدن انسان) مانند دارو، غذا است. یا حتی گرده اگرچه این ماده ساختار متفاوتی نسبت به پروتئین های بدن دارد، اما به طور بالقوه خطرناک نیست. در این شرایط اگر بدن اشتباه کند و این ماده را خطرناک تشخیص دهد و به آن واکنش نشان دهد، عواقب بالینی این واکنش آلرژی نامیده می شود.
البته وی تاکید می کند که همه افراد با مصرف این غذاها یا مواد موجود در هوا به طور طبیعی دچار آلرژی نمی شوند، اما سیستم ایمنی بدن منجر به بروز این علائم می شود و برخی افراد به ویژه آنهایی که ژنتیک خاصی دارند، چنین علائمی را تجربه می کنند.
این متخصص آسم و آلرژی درباره احتمال بروز این عوارض و علائم می گوید: عوارض با آلرژی دارویی متفاوت است، یعنی اگر فردی آلرژی داشته باشد به واکنش سیستم ایمنی بدن مربوط می شود. با عوارض دارویی، هر فردی چه فاکتورهای واکنش خاصی داشته باشد و چه نداشته باشد، در صورت مصرف بیش از حد، علائم خود را نشان می دهد و ربطی به سیستم ایمنی بدن ندارد. این مشکل می تواند ناشی از مصرف بی رویه داروها نیز باشد و مصرف نادرست عواقبی را به دنبال داشته باشد.
شایع ترین علت آلرژی دارویی
فلاح پور با بیان اینکه سندرم DRESS نوعی حساسیت دارویی تاخیری است، می گوید: هر دارویی می تواند باعث بروز این سندرم شود، اما رایج ترین داروها آنتی بیوتیک ها و ضد تشنج ها هستند. فردی که یکی از این داروها را مصرف کرده است، پس از مدتی سیستم ایمنی بدن نسبت به دارو واکنش اشتباهی نشان می دهد و این خطا به دلیل اینکه در چندین اندام اتفاق می افتد، علائم مختلفی ایجاد می کند. سالانه 60 میلیون آنتی بیوتیک در ایران مصرف می شود و آزیترومایسین، سفیکسیم، مترونیدازول، آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو، سیپروفلوکساسین، سفازولین و لووفلوکساسین پرمصرف ترین آنتی بیوتیک ها در کشور هستند.
وی با بیان اینکه فرضیه های متعددی برای بروز این سندرم وجود دارد، تصریح می کند: فرضیه اول این است که انسان دارای ژنتیک خاصی است. فرضیه دوم این است که برخی از عفونتهای ویروسی خاص یا فعال شدن مجدد برخی ویروسها در بدن مانند HCV6 ممکن است باعث ایجاد این سندرم در برخی افراد خاص مصرفکننده دارو شود. اما نکته مهم این است که شیوع سندرم DRESS بسیار نادر است و جزو تظاهرات بالینی مکرر نیست. اما به دلیل شیوع کم و هزاران نفر بودن این بیماری، علائم بالینی بسیار متنوعی دارد و با تاخیر طولانی شروع می شود. یعنی اگر در روزهای اول مصرف دارو واکنشی وجود داشته باشد، بحث سندرم DRESS مطرح نیست و دلیل آن این است که علائم این سندرم دو تا سه هفته پس از مصرف دارو ظاهر می شود. این تاخیر باعث می شود که پزشکان فریب بخورند و در ابتدا به واکنش دارویی فکر نکنند. به همین دلیل نمی توان شیوع واقعی این سندرم را تعیین کرد.
نقش منفی آنتی بیوتیک ها
فلاح پور همچنین درباره خطر ابتلا به این سندرم برای مبتلایان می گوید: سندرم DRESS اگرچه شایع نیست، اما به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد، بیماری خطرناکی محسوب می شود، بنابراین اگر تشخیص به موقع انجام نشود، می تواند خطرناک شود.
وی درباره علائم و علل این بیماری توضیح می دهد: آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد تشنج رایج ترین داروهایی هستند که باعث ایجاد سندرم DRESS می شوند. داروهای ضد تشنج بی رویه مصرف نمی شوند و مردم با نسخه از آنها استفاده می کنند، اما مشکل اینجاست که در کشور ما مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها زیاد است. در حالی که یکی از عوامل ایجاد سندرم DRESS برخی عفونت های ویروسی هستند که میزان آن بالاست، اما نکته مهم این است که افراد برای هر عفونت ویروسی آنتی بیوتیک مصرف نکنند. اطلاعات نادرست در مورد بیماران یا تکیه بر اطلاعات از منابع نادرست منجر به افزایش مصرف آنتی بیوتیک در کشور ما شده است. شبکه های مجازی و صفحات غیرموثق نیز اطلاعات نادرست در مورد درمان عفونت های ویروسی منتشر می کنند و منجر به افزایش مصرف بی رویه این داروها در کشور شده است.
علائم حساسیت دارویی
فلاح پور با بیان اینکه این مصرف بی رویه چقدر می تواند شرایط بیماری را بدتر کند، می گوید: مصرف بی رویه دارو همیشه ممنوع است و احتمال بروز عوارض را افزایش می دهد. در مورد این بیماری خوددرمانی یک عامل خطر است و این در حالی است که خود مصرفی در اکثر خانواده های ایرانی وجود دارد. مصرف دارو به صورت تصادفی یا با نسخه در افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند، اما نه در همه افراد، معمولاً پس از دو یا سه هفته از مصرف دارو شروع می شود. به این ترتیب فرد کم کم دچار تب می شود که ممکن است خیلی شدید نباشد. ورم و ادم نیز در صورت ظاهر می شود، یک سری زگیل های پوستی روی بدن از جمله صورت ظاهر می شود که به تدریج افزایش می یابد، این زگیل ها ممکن است با خارش شدید یا خفیف همراه باشد. مصرف دارو، چه به صورت تصادفی و چه با تجویز پزشک، در افرادی که مستعد ابتلا به سندرم DRESS هستند شروع می شود، نه در همه افراد، معمولاً پس از دو یا سه هفته مصرف دارو.
البته به گفته این پزشک معمولا زگیل های روی پوست به تاول یا زخم تبدیل نمی شوند مگر اینکه فرد به دلیل خارش شدید آنها را زخمی کند، اما به تدریج این لکه های قرمز شروع به ترکیب شدن کرده و به رنگ قرمز تیره و تیره در می آیند. پس از مدتی علائم سیستمیک دیگری ظاهر می شود، در این حالت کبد به سرعت درگیر می شود و آنزیم های کبدی شروع به بالا رفتن می کنند. تغییراتی در خون فرد ایجاد می شود و تعداد سلول هایی به نام ائوزینوفیل در خون افزایش می یابد.
این فوق تخصص آسم و آلرژی، شایع ترین علائم بالینی را تب، درگیری پوست، اختلالات سلول های خونی و اختلالات کبدی و سایر عوارض از جمله پنومونی ریه یا نفریت در کلیه ها عنوان می کند، اما خطرناک ترین عارضه درگیری قلب است. یا کاردیت ، که ممکن است علت اصلی مرگ باشد. اولین اصل در درمان، تشخیص زودهنگام بیماری است. شک بالینی پزشک باید بسیار قوی باشد، زیرا علائم این بیماری مشابه بسیاری از بیماری های دیگر از جمله بیماری های ویروسی و عفونی یا حتی بیماری های بدخیم است.
اهمیت تشخیص به موقع
فلاح پور درباره گزینه های درمانی تشخیص این آلرژی دارویی در کشور می گوید: پزشکان ما اطلاعات خوبی در مورد آن دارند و واحد آلرژی دارویی در بیمارستان رسول اکرم (ص) ایجاد شده است تا تشخیص درست و دقیق انجام شود. پس از تشخیص، داروی متهم قطع می شود، زیرا این روند تا زمانی که داروی ایجاد کننده آلرژی شناسایی و متوقف شود، ادامه می یابد. در عین حال، تمام داروهایی که ساختار مشابهی با داروی متهم دارند، تا پایان عمر بیمار قطع و ممنوع می شود، زیرا در صورت تکرار، ممکن است در مراحل بعدی واکنش شدیدتری ایجاد شود.
به گفته این پزشک، اگر در ابتدای بیماری سیستم ایمنی درگیر شود، روند بهبودی زمان بر است و به همین دلیل بیماران مبتلا به این سندرم باید برای مدت طولانی تحت نظر باشند. حتی در منابع علمی اشاره شده است که بیمار باید تا 4 سال تحت نظر و معاینه باشد.
یک نکته آخر
کارشناسان تاکید می کنند که مردم باید برای جلوگیری از افزایش و مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها احساس مسئولیت کنند. انتظارات بیماران و اصرار بر تجویز این داروها نیز باید کاهش یابد. در این زمینه نیز باید به مردم آموزش داد که «هر بیماری نیازی به دارو ندارد، به ویژه آنتی بیوتیک».