رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و بررسی مواد معدنی کشور با بیان اینکه ایران مرکزی با فرونشست مواجه است، تاکید کرد: اگر الگوی مصرف کشاورزی، اصلاح و حفر چاه های عمیق ممنوع نشود، کشور با تنش آبی، فرونشست و … مواجه خواهد شد. تخلیه سفره های زیرزمینی، که می تواند منجر به مهاجرت دسته جمعی در داخل قلمرو شود.
به گزارش سرگرمی روز، ایمان نظام سلطانی افزود: با از بین رفتن آب های زیرزمینی در دشت دیگر امکان زندگی برای مردم به خصوص در مناطق خشک و بدون رودخانه دائمی وجود نخواهد داشت و به تدریج مهاجرت صورت می گیرد و باید گفت. که بسیاری از نقاط ایران مرکزی به دلیل عدم تغذیه سفره های زیرزمینی و فرونشست، مخازن آب زیرزمینی پتانسیل خود را به میزان قابل توجهی از دست داده اند.
وی ادامه داد: در سرزمین خشکی مانند ایران که ایرانیان از دیرباز به زندگی در شرایط کم آبی عادت کرده اند، آب موضوعی حیاتی است و بسیاری از دشت های ایران مانند دشت قزوین بیش از 90 درصد به آن وابسته هستند. برای آب های زیرزمینی برای کشاورزی .
به گفته رئیس اداره هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و بررسی مواد معدنی کشور، اولویت کشاورزی باید در مناطقی باشد که دارای منابع آب سطحی هستند مانند سور و خوزستان که باید با افزایش بهره وری آب در کشاورزی نیز همراه باشد.
وی با بیان اینکه در درازمدت نمی‌توانیم به منابع آبی زیرزمینی برای کشاورزی وابسته باشیم، افزود: کشاورزی باید بر اساس الگوی کشت و در دسترس بودن آب اصلاح شود و در ایران برای تولید هر کیلوگرم محصول کشاورزی تقریبا دو برابر آب مصرف می‌شود. محصولات مانند سایر کشورها
نظام سلطانی با اشاره به اینکه بین سال های 75 تا 1379 در ایران فرونشست های گسترده ای رخ داد، تصریح کرد: کم و بیش اثرات فرونشست را بر ساختمان ها می بینیم و ترک ها در برخی زیرساخت ها مانند راه آهن و جاده عمر مفید آنها را کاهش داده است.
رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و مواد معدنی کشور اضافه کرد: اما بر خلاف تصور عموم، این خطر اصلی برای کشور نیست، خطر اصلی این است که سفره های زیرزمینی بخشی از ظرفیت ذخیره سازی خود را از دست بدهند و در نتیجه آن را از دست بدهند. تراکم ناشی از فرونشست، تغذیه بخش‌های عمیق‌تر آبخوان را ممکن می‌سازد، در صورت ادامه همین روند در برخی از مناطق مرکزی ایران مانند اصفهان، شیراز، کرمان و یزد، در آینده شاهد وضعیت اسفبار جمعیتی خواهیم بود.
وی در پاسخ به این سوال که ایران همیشه کشوری محصور در خشکی بوده و چرا قنات در ایران اختراع و توسعه یافته است؟ وی خاطرنشان کرد: ایرانی ها چون می دانستند کم آب هستند از قنات برای رساندن آب از قسمت های کوهستانی به وسط دشت استفاده می کردند اما متاسفانه اکنون به پمپ ها و چاه ها وابسته ایم و راه حل آسان حفر چاه را برای رسیدن به آن انتخاب کردیم. آب
نظام سلطانی گفت: برای جلوگیری از تخلیه سفره‌های زیرزمینی باید عمق چاه‌های حفر شده بر اساس وضعیت آبخوان تعیین شود و اجازه حفر چاه عمیق‌تر داده نشود، از سوی دیگر حتی لایروبی و احیای قنات‌ها نیز امری ضروری است. اقدام خوبی است، اما پاسخگوی نیازهای ناشی از آب است، نخواهد بود و در وهله اول باید این نیاز آبی بیش از ظرفیت آبی کشور کنترل شود.
وی با تاکید بر اینکه وضعیت انتقال آب از خلیج فارس نیز به همین منوال است، گفت: در صورت انتقال این آب تنها بخشی از نیاز صنعت و شرب و میزان آب قابل انتقال از خلیج فارس را تامین می کند. دریا به خشکی در مقایسه با میزان آب مصرفی. به خصوص در بخش کشاورزی، این امر بسیار نادر و گران است.
به گفته رئیس اداره هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، یکی از راهکارهای مقابله با تنش آبی این است که به اندازه آب مصرف کنیم و وزارت نیرو می داند که در هر دشت چقدر آب وارد می شود. و اگر آب تجدیدپذیر بین 40 تا 60 درصد باشد، در صورت استفاده، دچار تنش آبی نخواهیم شد و این چنین است، در حالی که در ایران 80 تا 90 درصد و شاید بیشتر از این منابع را جمع آوری می کنیم.
نظام سلطانی خطرات فرونشست را به دو دسته مخاطراتی که برای سفره های زیرزمینی و آسیب به سطح زمین دارد تقسیم کرد و توضیح داد: زمانی که قسمت های بالایی دشت متراکم می شود، در دانه های ریز جایی برای ذخیره آب وجود ندارد. بنابراین اجازه نمی دهد آب از بالا قسمت های عمیق تر آبخوان را تغذیه کند. بنابراین سفره زیرزمینی آسیب جدی دیده است و دیگر برداشت آب فایده ای ندارد، اما آبخوان در حال تخلیه به قسمت های عمیق تر است.
وی به نقل از سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ادامه داد: در واقع پس از مدتی زمانی که آب از قسمت های عمیق سفره خارج می شود، به دلیل اینکه قسمت های بالایی در اثر فرونشست متراکم می شوند، نمی توانند آب را از خود عبور دهند و تغذیه قسمت های عمیق آبخوان در قسمت عمیق تر خروجی که منجر به از بین رفتن قدرت احیائی برخی از سفره ها می شود.
رئیس گروه هیدروژئولوژی سازمان زمین شناسی و مواد معدنی کشور گفت: خطر دیگر این است که فرونشست می تواند با برخی سازه های زمین شناسی تعامل داشته باشد. نشست نامتقارن خواهیم داشت و در این صورت آسیب های سازه ای و ترک ایجاد می شود.
نظام سلطانی با تاکید بر اینکه این آسیب ها بر ساختمان ها و شریان های حیاتی مانند راه آهن، جاده و … تاثیر می گذارد، گفت: اکثر مسئولان نیز نسبت به این آسیب ها حساس هستند، این در حالی است که آسیب های وارده به سفره های زیرزمینی شاید در درازمدت برای کشور اهمیت بیشتری داشته باشد.
