توانایی افراد در تشخیص و کنترل احساسات شخصی خود و دیگران و استفاده از این توانایی برای تصمیم گیری بهتر، تفکر خلاق، ایجاد انگیزه برای خود و دیگران، برخورداری از سلامت و روابط بهتر و زندگی شادتر، «هوش عاطفی» نامیده می شود. در این مقاله در مورد تقویت هوش هیجانی کودکان صحبت خواهیم کرد.
هوش هیجانی بالا چه تاثیری بر کودکان دارد؟
بر اساس یک گزارش، هوش هیجانی به کودکان کمک می کند تا در موقعیت های تهدیدآمیز و خطرناک، واکنش مناسب تری نشان دهند تا خود را نجات دهند.
همچنین کودکان با کمک هوش هیجانی می توانند ریشه غم و شادی را در خود درک کرده و آن را مدیریت کنند.
حساسیت و هوش هیجانی بالاتر به کودکان کمک می کند تا نیازهای دیگران را درک کنند و حداقل با همدلی به آنها کمک می کند و با کنترل احساساتشان احساس مسئولیت را در آنها تقویت می کند.
افزایش هوش هیجانی کودکان به آنها کمک می کند تا بهتر یاد بگیرند و شاد، سالم و موفق باشند.
افزایش هوش هیجانی کودکان به آنها کمک می کند تا بزرگسالانی مسئولیت پذیر و با اعتماد به نفس شوند.
مهارت های هوش هیجانی و افزایش هوش هیجانی در کودکان نقش مهمی در تحصیلی، فردی و اجتماعی شدن کودکان دارد.
احساسات می توانند توجه را به هر جهتی هدایت کنند که بر یادگیری، حافظه و رفتار تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، توانایی کنترل احساسات می تواند به کودکان کمک کند تا در کلاس درس تمرکز کنند و با موقعیت های اضطراب آور مقابله کنند.
بر اساس این مطالعه، فقدان مهارت های هوش هیجانی با سیگار کشیدن، افسردگی و خشونت در میان کودکان مرتبط است.
همچنین ناتوانی کودکان در تشخیص حالات عاطفی چهره دیگران می تواند ارتباط مستقیمی با خصومت و پرخاشگری آنها داشته باشد. زیرا کودکان پرخاشگر نسبت به کودکان غیر پرخاشگر، خصومت بیشتری را در دیگران مشاهده می کنند.
کودکانی که در تشخیص احساسات مهارت بیشتری دارند، ارتباطات اجتماعی مثبت تری دارند. آنها می توانند روابط اجتماعی مطلوبی را در مدرسه ایجاد کنند، در محیط مدرسه احساس راحتی بیشتری داشته باشند، حمایت بیشتری از معلمان و همکلاسی های خود دریافت کنند و وابستگی سالم تری به مدرسه ایجاد کنند.
آیا هوش هیجانی قابل یادگیری است؟
خوشبختانه هوش هیجانی مفهومی قابل یادگیری است. برخلاف IQ که سطح آن در طول زندگی تقریبا ثابت است، راه های زیادی برای افزایش هوش هیجانی در کودکان وجود دارد.
راه های تقویت هوش هیجانی کودکان
کارشناسان برای تقویت هوش هیجانی کودکان توصیه هایی به والدین دارند:
آرام بودن
اضطراب خود را کاهش دهید. هری استاک سالیوان نظریه ای ارائه کرد که اضطراب از والدین به ارث می رسد. تحقیقات نشان می دهد که لمس، صدا و حتی حرکات والدین می تواند باعث کاهش یا افزایش اضطراب کودک شود.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان، خودآرام سازی را به آنها بیاموزید
به او بیاموزید که چگونه خود را آرام و آرام کند. کودک معنای آرامش را از والدین می آموزد و می آموزد که چگونه نیازهای خود را کنترل کند و چگونه در مواجهه با مشکلات زندگی آرام بماند.
در مورد احساسات صحبت کنید
زمانی را برای تفریح و تصدیق احساسات خود اختصاص دهید. به یاد داشته باشید که کتاب ها و فیلم ها فقط برای سرگرمی نیستند. وقتی با فرزندتان کتابی می خوانید یا فیلمی را تماشا می کنید، از او در مورد وقایع کتاب و شخصیت ها بپرسید و با آنها درباره چیستی و دلیل این احساسات صحبت کنید.
این کار هوش هیجانی کودکان را تقویت می کند.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان ابتدا باید از احساسات آنها آگاه باشید
برای آگاهی از احساسات کودک، ابتدا باید از احساسات خود آگاه باشید. والدینی که سعی می کنند هنگام اضطراب صبور و مهربان باشند یا هنگام عصبانیت به زور لبخند بزنند، احساسات خود را انکار می کنند. این به شما کمکی نمی کند، اما شدت فشار روانی شما را افزایش می دهد. اگر شما این گونه باشید، فرزندتان نیز یاد می گیرد که احساسات خود را انکار کند.
عدم ابراز علاقه، عصبانیت یا غمگینی به این معنا نیست که کودک آنها را احساس نمی کند. باید شرایط بروز احساسات را برای آنها فراهم کرد و اجازه داد خودشان با آنها روبرو شوند.
اگر فکر می کنید فرزندتان غمگین، ترسیده یا عصبانی است، بهتر است سعی کنید خود را جای او بگذارید تا دنیا را از دید او ببینید. وقتی برادر کوچکترش کتاب تکالیفش را پاره می کند و به جای سرزنش کردن او به خاطر گذاشتن کتاب مقابل برادرش، از او بخواهید که احساساتش را بیان کند و با هم راه حلی پیدا کند، به درک احساس او کمک می کند. این کار هوش هیجانی کودکان را تقویت می کند.
به فرزندان خود فرصتی برای تمرین احساسات بدهید و تمرین واقعی برای کودکان بازی است.
شاید در ممیزی ها دیده باشید که از بازیگر خواسته می شود تا با گفتن جملاتی غم، عصبانیت، نگرانی و… را بیان کند. همچنین می توانید از کودک بخواهید عصبانی شود و خشم خود را در قالب بازی نشان دهد.
مثلاً به او یک خبر ناراحت کننده بگویید و از او بپرسید که چگونه ناراحتی خود را ابراز می کند.
همانطور که گفتیم هوش هیجانی شناخت و کنترل احساسات است. ابتدا باید به کودکمان کمک کنیم تا احساساتش را بشناسد و آنها را بشناسد.
مرحله بعدی بازخورد دادن به کودک است. مثلاً اگر کودک خیلی عصبانی شد و چیزی پرتاب کرد، به او بگوییم آیا به نظر شما پرتاب کردن در هنگام عصبانیت درست است؟ چه چیزی به حل مشکل یا ناراحتی شما کمک می کند؟ بگذارید رفتار مناسب را پیدا کند.
هنگامی که به فرزندان خود اجازه می دهید عواطف و احساسات خود را بیان کنند و آنها را در محیط واقعی تمرین کنند، آنها نیز یاد خواهند گرفت که هر هیجانی تا چه میزان و تا چه اندازه می تواند به آنها در تعامل با همسالان خود کمک کند یا به روابط اجتماعی آنها آسیب برساند.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان حل مسائل را به آنها آموزش دهید
بسیاری از والدین وقتی فرزندشان با مشکلی مواجه می شود سریع راه حلی پیدا می کنند و به کودک می دهند. مرحله آخر آموزش عاطفی حل مشکل توسط خود کودک است و والدین در اینجا نقش راهنما را ایفا می کنند.
به فرزندتان بیاموزید که چگونه مشکلات را حل کند. گاهی اوقات که کودکان احساس می کنند درک شده اند، راحت تر مشکلات خود را می پذیرند و حل می کنند. البته مواقعی هم برای این کار نیاز به کمک والدین دارند.
بهتر است منتظر بمانید تا آنها به سراغ شما بیایند تا خودشان مشکلات را حل کنند و کمک بخواهید.
برای تقویت هوش هیجانی کودکان، احساسات آنها را بپذیرید
احساسات فرزندتان را بپذیرید و تأیید کنید. به او بگویید که نمی تواند احساساتش را انتخاب کند، اما باید یاد بگیرد که با آن احساسات چه کند و چگونه آنها را ابراز کند.
همدردی کردن
برای او احساس کنید. وقتی نمی توانید کاری برای عصبانیت یا عصبانیت فرزندتان انجام دهید، بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که با او همدردی کنید. وقتی مردم بدانند کسی وجود دارد که آنها را درک می کند، راحت تر با مشکلات عاطفی خود کنار می آیند.
همدلی به کودک کمک می کند تا بفهمد که زندگی یک احساس خطرناک یا شرم آور نیست و همه، از جمله فرزند شما، با احساسات متفاوتی در زندگی خود سروکار دارند. او همچنین یاد می گیرد که با دیگران همدردی کند. می‌توانید از این جملات هم استفاده کنید: «می‌دانم کار سختی است که بازی را کنار بگذاریم و بیاییم با هم شام بخوریم، اما اکنون زمان صرف شام است».
با دقت گوش کن
به احساسات و عواطف فرزندتان گوش دهید. گاهی اوقات بچه ها نیاز دارند احساساتشان را به شما بگویند و شما هم باید آنها را بشنوید. این به آنها کمک می کند تا با احساسات خود کنار بیایند و آنها را رها کنند.
می توانید از عباراتی مانند «من با تو هستم» استفاده کنید. می‌توانی با من صحبت کنی یا می‌دانم آنقدر ناراحت و عصبانی هستی که می‌خواهی فریاد بزنی و گریه کنی. منم گاهی اینطوری میشم
کودک خود را در آغوش بگیرید و به گریه های او پاسخ دهید. هوش هیجانی او یا روابط اولیه اش با دیگران و اعتمادش به اطرافیانش شروع به رشد می کند.
بازی «شاید…» را جدی بگیرید.
بازی «شاید…» بازی دیگری است که به کودک کمک می کند تا احساسات مختلف را درک کند. وقتی در خیابان هستید و کسی را غمگین می بینید، این بازی را شروع کنید.
اجازه دهید فرزندتان دلیل ناراحتی خود را حدس بزند: «شاید دیر سر کار آمده است»، «شاید با کسی دعوا کرده است» و…
تحقیر نکن
بگذارید احساساتش را بیان کند. به جای نادیده گرفتن یا کوچک شمردن احساسات فرزندتان، به او اجازه دهید آنها را ابراز کند.
مثلاً به او نگویید که چنین زخم کوچکی درد ندارد. به او نگویید مرد گریه نمی کند. طوری با او رفتار کنید که بتواند احساساتش را به شما بگوید. نادیده گرفتن عصبانیت و غم او باعث نمی شود که درد خود را فراموش کند، بلکه باعث می شود احساسات خود را در درون خود بریزد. این احساسات از بین نمی روند و به دنبال راهی برای بروز هستند و می توانند به صورت کابوس ظاهر شوند.
موقعیت خود را تعیین کنید
از او بپرسید: “اگر… چه کار می کنی؟”
شما می توانید این بازی را با بچه ها در حالی که در ماشین هستید و پشت ترافیک هستید یا در حالی که در حال خوردن شام دور میز هستید انجام دهید. سوالات مختلف به او کمک می کند تا در موقعیت های مختلف واکنش متفاوتی نشان دهد و فکر کند.
به عنوان مثال از او بپرسید: “اگر تو را به خاطر کاری که انجام ندادی سرزنش کنم، چه می کنی؟”
همچنین هوش هیجانی کودکان را تقویت می کند.
الگو باشید
بهترین الگو برای آنها باشید. کودکان آنچه را که می بینند انجام می دهند. پس الگویی کامل برای او باشید.
آیا وقتی عصبانی هستید کسی را می زنید؟
آیا می توانید خونسردی خود را در هنگام مشاجره حفظ کنید؟
آیا با دیگران همدلی می کنید؟
او همه این چیزها را از شما یاد می گیرد.
