داستان شغل ۵۰۰ ساله دلاکی با ۳۳ مهارت؛ مشهورترین دلاک ایرانی که بود؟
دلاکی را می توان در فهرست مشاغلی قرار داد که سابقه چند صد ساله دارند. برخی از محققان بر این باورند که دلاکها کار خود را از دوره صفویه آغاز کردند که در آن زمان حمامهای عمومی یکی پس از دیگری در جغرافیای تهران آن زمان ساخته میشد و آرام آرام دامنه فعالیت آنها از حمامهای عمومی فراتر رفت.
به گزارش سرگرمی روز، نصرالله حدادی محقق و کارشناس تهران درباره پیشینه تاریخی دلکی در تهران می گوید: پیدایش حمام در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. ایرانیان باستان به این نتیجه رسیدند که پوست بدن انسان پس از چند روز دارای غشای مرده است و باید از بدن خارج شود. ساخت حمام در تهران سابقه کمتری دارد و قدمت آن به دوران صفویه می رسد. همچنین همام خانم یا همام قبله در همان دوران تاریخی در تهران ساخته شد و حرفه نوازندگی پدیدار شد. بنابراین می توان گفت دلکی در تهران حدود 500 سال قدمت دارد.
از دوره صفویه تا چند دهه پیش که تجارت آنها رونق نسبی داشت، دلاک ها جهانی بودند که علاوه بر مشت و پول، گاه کار مو شکن، کوتاه کردن، دندان کشیدن و عینک کشیدن را هم انجام می دادند. وقایع روز را گزارش کردند. به عبارت دیگر دلاسی ها افرادی بودند که کارشان نیاز به تجربه نداشت و با روش های کاملاً سنتی در این صنعت کار می کردند.
حدادی می گوید: «کتاب فرهنگ گرمابه نوشته علیرضا لطفی و حسین مسجدی مرجع خوبی برای شناخت تاریخ و مرگ دلاک ها در تهران قدیم است. این کتاب به بررسی این اثر از نگاه گردشگران مشهور اروپایی می پردازد و ارزش خواندن را دارد. هانری رنه دالمانی، جهانگرد مشهور فرانسوی که در زمان قاجار به تهران آمده است، در بخشی از سفرنامه خود آورده است که کار اصلی طحال حمل کیسه و مشت است، اما کارهایی مانند حجامت، برداشتن زالو، بریدن رگ، تراشیدن سر. و غیره به تراشیدن، ختنه کردن نوزادان پسر، درمان شکستگی و رگ به رگ شدن استخوان، کشیدن دندان و تنظیم ناف رسیدگی می کردند که برخی از پزشکان از انجام این کار خودداری می کردند».
دلاک کاری فقط برای مردان نیست، زنان دلاک در حمام زنانه گوش دختران را سوراخ می کردند. حدادی معتقد است که دلاکها به چند دلیل در فرهنگ عامه مردمی مورد احترام بودند: «آنطور که گردشگران اروپایی نقل میکردند، دلاکهای تهران وظایف مهمی بر عهده داشتند، از جمله علامت ازدواج که برای عموم مهم تلقی میشد. آنها یک زبان رمزی بین خود داشتند و دو دلاک گاهی اوقات به زبان خودشان صحبت می کردند که می خواستند کسی صحبت های آنها را نشنود. این اطلاعاتی است که گردشگران مختلف به ما داده اند و در فرهنگ لغت گارامبا ذکر شده است.
جیمز موریا، دیپلمات و نویسنده انگلیسی، در بخشی دیگر از همین کتاب، از حاجی بابا، یکی از معروف ترین دلاک های ایرانی نقل می کند که می گوید استاد 33 فواره دلاکس بوده است، یعنی همان 33 عملی که دلاک ها در شهرهای مختلف انجام می دهند. و به تدریج به تهران رسید.