دسترسی به اینترنت در ایران؛ وخیم‌تر از چین، اما بهتر از سودان!

اعضای انجمن تجارت الکترونیک ایران با ارائه سومین گزارش کیفیت اینترنت به بیان خواسته های خود پرداختند.

به گزارش سرگرمی روز، پوجا پیرحسینلو با ارائه این گزارش، شفافیت تصمیم گیران در این حوزه را یکی از الزامات اصلی خواند و خواستار آن شد که هر 6 رای نمایندگان دولت در کمیسیون رسیدگی به پرونده های جنایی و 2 رای اعضا به مجلس ارائه شود. این کارگروه به صورت شفاف اعلام شود تا مشخص شود منتخبان با رای مستقیم چه نظری دارند؟

قطع یک هفته ای IPV 6 در ماه می

نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک نیز اعلام کرد که وضعیت کیفیت اینترنت در ایران نسبت به 6 ماه گذشته تغییری نکرده است. نیما قاضی اعلام کرد که اطلاعات این گزارش برخلاف گذشته قبل از انتشار در اختیار وزارت ارتباطات قرار گرفته است و در مواردی که نظر آنها بر خلاف نظر انجمن بوده است، نظر آنها را در گزارش آورده ایم.

وی اعلام کرد که در 6 ماه گذشته هیچ قطعی اینترنت نداشتیم، اما در اردیبهشت ماه یک هفته قطعی IPV 6 رخ داد و پیگیری ها جواب نداد.

شبکه اجتماعی که تنها با 4 رای فیلتر شد

حمیدرضا احمدی، نایب رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک نیز از فیلتر نشدن شبکه اجتماعی خارجی در ایران خبر داد و گفت: شبکه اجتماعی توییچ تنها با ۴ رای فیلتر شد. به گفته وی، اگر قرار باشد شبکه اجتماعی فیلتر شود، فیلتر با اکثریت نسبی رای می‌گیرد، اما اگر قرار باشد از فیلتر حذف شود، همه اعضا باید در جلسه کمیسیون رسیدگی به پرونده‌های کیفری حضور یابند. حذف فیلتر با اکثریت کامل آرا انجام خواهد شد.

سومین گزارش کیفیت اینترنت در ایران در حاشیه بیست و هفتمین نمایشگاه الکامپ منتشر شد. در این گزارش نوشته شده است که وضعیت کیفیت اینترنت رایگان در ایران نسبت به گزارش قبلی تغییر محسوسی نداشته است و همچنان اینترنت کشور را باید با سه گزاره شکسته، محدود و کند توصیف کرد.

مهمترین رویدادها

در واقع، ایران از نظر شاخص های کلی کیفیت اینترنت در انتهای رتبه بندی جهانی قرار دارد. به گفته بسیاری از کارشناسان و پژوهشگران سیاسی حوزه اینترنت، این وضعیت نتیجه سیاست های محدودکننده داخلی و تحریم های یکجانبه بین المللی است.

حدود 80 درصد از ارتباطات کاربران ایرانی مربوط به مرور وب سایت های پربازدید با تراکم 4G با کیفیت است.

اینترنت ضعیف در یک کشور در حال توسعه

یکی از مواردی که در این گزارش به آن اشاره شده، رتبه بندی کیفیت اینترنت ایران در سطح بین المللی است. ایران در این رتبه بندی در زمره کشورهای توسعه نیافته قرار دارد، در حالی که از نظر شاخص های توسعه اقتصادی، تولید ناخالص داخلی ایران به اقتصادهای در حال توسعه جهان نزدیک است. (در حال توسعه اقتصادی).

در 67 کشور برتر، متوسط ​​ارتباطات با کیفیت چگالی 4g بیش از 90 درصد است

اینترنت ایران محدودتر از چین است

ایران و چین در رتبه بندی کشورهای دارای اینترنت محدود وضعیت مشابهی دارند، اما از نظر سرعت و وقفه، چین (رتبه 61 از 100 در گزارش Cloudflare و رتبه 87 از 100 در گزارش CrUX) به طور کلی بهتر از ایران است. (97 و 90 از 100). این وضعیت را باید در کنار اقتصاد بزرگ (+46 برابر ایران) و جمعیت میلیاردی چین (+16 برابر ایران) قرار داد.

این گزارش آخرین داده‌های پایگاه‌های داده OONI و Google CrUX را تجزیه و تحلیل می‌کند و اطلاعات را با سایر پایگاه‌های داده از جمله رادار Cloudflare در سه شاخص تداخل، محدودیت‌ها و سرعت دسترسی رایگان به اینترنت مقایسه می‌کند. در این رتبه بندی پس از ترکمنستان، کنگو، سودان و کوبا، ایران از نظر عدم دسترسی رایگان به اینترنت در جایگاه پنجم قرار دارد.

ایران با بیشترین دامنه فیلتر شده در صدر جدول محدودیت قرار دارد

سه خواسته انجمن تجارت الکترونیک از رئیس آینده

در این گزارش سه خواسته از سوی کاندیداهای ریاست جمهوری آینده کشور مطرح شده است و فعالان تجارت الکترونیک سه خواسته از رئیس جمهور آینده ایران با عنوان «تلاش فعال برای اصلاح ساختار فیلترینگ و کاهش محدودیت های اینترنتی» مطرح کرده اند. انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت را بردارید» و «آنها خواستار تقویت دیپلماسی بین المللی و تلاش برای رفع تحریم های بین المللی فناوری شدند».

فعالان تجارت الکترونیک در بخش تلاش برای اصلاح ساختار فیلترینگ خواستار ارائه گزارش شفاف به مردم برای رفع فیلتر سایت‌های کاربردی و شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب، شفاف‌سازی آرای 6 نماینده دولت درباره کمیته تعیین پرونده های جنایی، تلاش برای اصلاح قوانین فیلترینگ و رسیدگی سریع به اختلالات ناشی از سیستم های فیلترینگ تحت نظارت نمایندگان صنعت خصوصی شد.

در بخش رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت و توسعه اینترنت پرسرعت، این گزارش خواستار افزایش سرعت و پهنای باند، تداوم و تسریع در طرح فیبر نوری و توسعه 5G و همچنین گزارش شفاف و آنلاین شاخص های اینترنتی.

در بخشی دیگر از این گزارش از طریق خطاب به رئیس مجلس درخواست شده است با شفاف سازی روند انتخاب دو نماینده مردم و آرای آنها در کمیسیون حل و فصل پرونده های کیفری، برای اصلاح فیلترینگ تلاش شود. ساختار با تصویب قوانین تسهیل کننده و بازنگری در سیاست های محدودکننده و نظارت بر عملکرد نهادهای مرتبط با کیفیت اینترنت انجام شود.

پشت صحنه برخی از وب سایت های داخلی که در دسترس نیستند

مهمترین اختلالات موقت در 6 ماه گذشته مربوط به حملات گسترده DDoS به شبکه اپراتورها و مراکز داده کشور بوده که باعث قطع، اشباع ارتباطات و دسترسی به ایران شده است. در نتیجه، دسترسی به برخی از وب سایت های محلی برای کاربران خارج از کشور قطع می شود.

گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که حملات DDoS در آوریل و می 1403 ده‌ها برابر حملات مشابه در سال‌های گذشته بوده است، طبق گزارش‌های شرکت ارتباطات زیرساخت، ظرفیت رسیدگی به حملات DDoS در طول دوره سه ساله 200 گیگابیت بر ثانیه (به طور انحصاری ارائه شده) بوده است. توسط شرکت “تاتا”). با رشد چندگانه به 1800 گیگابیت در ثانیه رسید که شامل 800 گیگابیت بر ثانیه خدمات تمیز کردن اپراتورهای خارجی و 1000 گیگابیت بر ثانیه از سیستم های خود می شود. تعداد حملات DDOS طبق نمودار زیر از شهریور 1401 به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و قطعاً مدیریت و مقابله فعالانه با این حجم بالای حملات نیازمند منابع مالی قابل توجه و پشتیبانی و رهبری متمرکز و قابل اعتماد است. اقدامات وزارت ارتباطات برای مقابله با این حملات و افزایش ظرفیت مقابله با حملات DDOS از 200 گیگابیت بر ثانیه به 1800 گیگابیت بر ثانیه و افزایش 9 برابری ظرفیت این سرویس، تاثیرات این حملات را بر کیفیت تجربه کاربر نهایی به حداقل برسد.

اثر مخرب سیاست های مدیریت بر عملکرد پروتکل HTTP 3

همانطور که در اولین گزارش کیفیت اینترنت ذکر شد، پروتکل HTTP 3 یک پروتکل مدرن و کاربردی برای افزایش سرعت و بهبود تجربه کاربر است. خوشبختانه با پیگیری های انجمن تجارت الکترونیک این پروتکل رفع انسداد شد و طبق گزارش سایت radar.cloudflare.com حدود 30 درصد از ترافیک کاربران ایرانی به این پروتکل منتقل شده است. اما متاسفانه بررسی‌های ما نشان می‌دهد که احتمالاً به دلیل سیاست‌های دولت، این پروتکل برخلاف ماهیت خود عمل کرده و در ایران بسیار کندتر از نسخه‌های قدیمی خود عمل می‌کند.

137 دامنه در ایران محدود شده است

برای اندازه گیری دقیق تر وضعیت فیلتر از دسامبر 1402 تا اوایل ژوئن 1403، ما 300 دامنه اینترنتی (انتخاب شده بر اساس SimilarWeb) را از پایگاه داده ooni.com بررسی کردیم. بر اساس این بررسی مشخص شد که اینترنت ایران در آذر ماه سال 1402 به طور میانگین دارای 137 دامنه محدود (بیش از 50 درصد قطعی) بوده است که از این نظر تغییر محسوسی در اینترنت کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل مشاهده نشده است.

همچنین در بررسی 5000 وب سایت پربازدید کاربران ایرانی در CrUX، مشخص شد که حداقل 730 وب سایت مستقیماً فیلتر شده و دامنه اصلی آنها آدرس های IP را فیلتر می کند. بسیاری از وب سایت هایی که توسط فیلتر IP، ساب دامنه، CDN و غیره مسدود شده اند نیز باید به این لیست اضافه شوند.

چرا IPv6 طراحی شد و چرا در یک هفته در ایران نشد؟

نسخه ششم پروتکل اینترنت یا IPv6 برای حل مشکلات و محدودیت های IPv4 طراحی شده است. مزیت های اصلی آن مانند فضای آدرس وسیع تر، کارایی مسیریابی بهتر، پشتیبانی بهتر از پروتکل های امنیتی و پیکربندی خودکار، دلایلی است که ISP ها شروع به مهاجرت به این نسخه کرده اند. به همین دلیل در سال های اخیر فرآیند آماده سازی زیرساخت ها، آموزش کارکنان و مشتریان به عنوان اقدامات کلیدی در این راستا راه اندازی شده است. سند طرح جامع و معماری شبکه ملی اطلاعات مصوب شورای عالی فضای مجازی بر استفاده از IPv6 تاکید دارد و سازمان فناوری اطلاعات به طور مستمر برای توسعه و مهاجرت به IPv6 تلاش می کند.

محدودیت کامل شبکه های اجتماعی

این گزارش می گوید که شبکه های اجتماعی همچنان با محدودیت های کامل مواجه هستند. شبکه‌های اجتماعی توییتر، اینستاگرام، تلگرام، واتس‌اپ، فیس‌بوک، یوتیوب، توییچ و پینترست در ایران فیلتر هستند و از این منظر ایران در کنار چین و ترکمنستان در صدر کشورهای دارای حداکثر محدودیت شبکه‌های اجتماعی قرار دارد.

افزایش خود فیلترینگ داخلی (IRAN Access)

در جلسه ای با دبیر شورای عالی فضای مجازی مقرر شد فهرستی از سایت های پیشنهادی برای رفع این محدودیت ها ارائه شود. این فهرست که در ضمیمه سوم این گزارش آمده است به شورای عالی فضای مجازی ارسال شد و تا زمان انتشار این گزارش 7 دامنه از لیست این محدودیت حذف شده بود اما متاسفانه پس از حوادث منطقه ای و تهدیدات سایبری در ماه های اخیر به بیش از 30 وب سایت به این لیست اضافه شد