حدود 10 درصد از مردم جهان ترجیح می دهند با دست چپ بنویسند. شواهدی از عملکرد متفاوت مغز آنها که علت آن هنوز مشخص نیست. با این حال، برخی تحقیقات جدید نشان می دهد که ترکیبی از “ژنتیک و شانس” ممکن است باعث ایجاد این ویژگی بی ضرر در انسان شده باشد.
به گزارش جیب ایران، الگوی راست دست یا چپ دستی فرد در هفته های اول بارداری خود را نشان می دهد و بر اساس گزارش تحقیقاتی منتشر شده در مجله Nature Communications، به نظر می رسد که «چند ژن نادر» در بدن افراد چپ دست تقریباً سه برابر بیشتر از دیگران اجساد راست‌گرایان را کشف می‌کنند.
دانشمندان بر این باورند که این کشف مهم ممکن است بینش جدیدی از مکانیسم پشت این پدیده به ما بدهد.
کلاید فرانک، مدیر تحقیقات مؤسسه ماکس پلانک در هلند و رهبر این تیم تحقیقاتی، می‌گوید: «ما می‌دانیم که دو نیمکره مغز در جنین‌های چپ دست و راست دست شروع به رشد متفاوتی می‌کنند، اگرچه مکانیسم پشت این پدیده هنوز شناخته نشده است. این امکان وجود دارد که راست دستی نتیجه پیش فرض رشد اولیه مغز باشد که توسط ژنوم رمزگذاری شده است.
اما چه چیزی در مورد جنین های چپ دست باعث می شود که بدن آنها از استانداردهای اولیه رشد مغز پیروی نکند؟
پاسخ احتمالاً در ابزارهایی است که سلول برای مرتب‌سازی و مسیریابی پروتئین‌ها دارد. در این راستا، دانشمندان توانسته‌اند چندین توالی «DNA» را شناسایی کنند که رشته‌های پروتئینی به نام میکروتوبول‌ها را تنظیم می‌کند، که در میان رایج‌ترین گونه‌های ژنتیکی در افراد چپ‌دست است.
کلاید فرانک می گوید: «این نوع گونه های ژنتیکی معمولاً تأثیر کمی بر ویژگی های انسان، مانند تأثیر بر فعالیت یک ژن در بافت دارند».
به همین دلیل، در مطالعه جدید، محققان به جای تنظیم کردن رشته‌های پروتئینی، بر روی انواع ژنتیکی تمرکز کردند که مستقیماً بر توالی رشته‌های پروتئینی تأثیر می‌گذارند.
اگرچه این گونه های ژنتیکی نادر هستند و حدود 1 تا 2 درصد از “DNA” را تشکیل می دهند، اما می توانند تأثیر بسیار بیشتری بر ویژگی های انسانی در افراد معدودی که حامل آنها هستند داشته باشند.
با بررسی ژنوم نزدیک به 350000 نفر ثبت شده در بانک اطلاعات پزشکی بریتانیا، محققان توانستند “جهش” را شناسایی کنند که اگرچه نادر است، اما 2.7 برابر بیشتر در افراد چپ دست رخ می دهد. این “جهش” که تنها یک نفر از هر هزار چپ دست را تحت تاثیر قرار می دهد، بر ژن TUBB4B تاثیر می گذارد.
محققان معتقدند عنصر «تصادف» نیز در چپ دستی افراد نقش دارد. کلاید فرانک می گوید: «ما معتقدیم که در بیشتر موارد، چپ دستی صرفاً به دلیل تغییرات تصادفی در طول رشد مغز جنین و بدون تأثیر ژنتیکی یا محیطی خاص ایجاد می شود. به عنوان مثال، نوسانات تصادفی در غلظت مولکول های خاص در طول مراحل کلیدی شکل گیری مغز.”
برای مثال، میکروتوبول‌های موجود در شاخک‌های ظریف روی سطح سلول‌ها می‌توانند منبع حرکات نامتقارن و جریان مایع باشند که به ایجاد یک محور چپ-راست در جنین کمک می‌کنند.
محققان می گویند با مشاهده این عنصر تصادفی، حتی دوقلوهای همسان ژنتیکی نیز می توانند ترجیحات دست متفاوتی داشته باشند (یعنی یکی چپ دست و دیگری راست دست باشد).
اما چپ یا راست دست بودن می تواند بر سایر عملکردهای بدن نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، افرادی که دارای برخی اختلالات روانی یا بیماری هستند، بیشتر چپ دست هستند.
به گفته کلاید فرانک، در میان مبتلایان به اسکیزوفرنی، احتمال چپ دست یا «دو دست» بودن بیمار دو برابر و در افراد مبتلا به اوتیسم تا سه برابر بیشتر است.
