مینا آژوق، رئیس اداره امور داروخانه های سازمان غذا و دارو ماه گذشته تعداد داروخانه ها را 1400، 13 هزار و 368، در سال 1401، 14 هزار و 686 و در پایان سال 1402، 16 داروخانه اعلام کرده بود. هزار 532. البته همین چند روز پیش در نشستی به مناسبت روز داروساز، شهرام کلانتری، رئیس انجمن داروسازان ایران گفت: در برخی استان های کشور میانگین سرانه داروخانه یک است. داروخانه به ازای هر 10000 نفر اما در استان تهران به ازای هر 3500 نفر یک داروخانه وجود دارد. به گفته وی، داروخانه جدیدی در جنوب تهران راه اندازی نشده است.
به گزارش جام جم، مشکلی که دسترسی عموم مردم به دارو را با چالش هایی مواجه می کند. بحث بر سر کمبود برخی داروها همچنان چالش برانگیز است، اما عجیب تر از آن رشد سریع داروخانه ها در برخی نقاط کشور نسبت به سایر مناطق است. اکنون با گذشت سه سال از تصویب آیین نامه تاسیس و اداره داروخانه ها، دسترسی مردم به داروخانه ها به ویژه داروخانه های شبانه روزی به ویژه در مناطق محروم و کم برخوردار کم است. از سوی دیگر بر اساس بخشنامه جدید سازمان غذا و دارو از این پس حتی غیر داروسازان نیز می توانند داروخانه راه اندازی کنند.
مشارکت نهادهای غیرتخصصی در نگارش آیین نامه!
آیین نامه تأسیس و اداره داروخانه ها بر اساس اجرای سند اجرایی خدمات بهداشتی و درمانی، وظایف و صلاحیت داروسازان شاغل در داروخانه ها در خرداد 1400 به تصویب رسید.
این آیین نامه بر توزیع عادلانه، دسترسی مناسب به خدمات پزشکی محصولات سالم و حمایت از حقوق مردم تاکید ویژه دارد. از سوی دیگر، یکی از اهداف مهم تصویب آن، سیاستگذاری، نظام‌سازی، کنترل و نظارت بر تمامی مراحل تأسیس و راه‌اندازی داروخانه‌ها است، اما اکنون سؤال این است که پس از گذشت این مدت از زمان صدور حکم، مقررات، حذف مهم ترین قسمت آن، یعنی چه تأثیری دارد. فاصله با سایر داروخانه ها
دکتر مرضیه بذرافشان، معاون حقوقی انجمن داروسازان ایران در پاسخ به این سوال می گوید: دخالت غیرتخصصی و غیر کارشناسی برخی نهادها و سازمان ها در امور وزارت بهداشت در نظام سلامت، مانند شورای رقابت و شورای مقررات زدایی که منجر به رای دیوان عدالت اداری شد. پارامترهای جمعیت و مسافت از آیین نامه راه اندازی داروخانه ها حذف شد که دلیل اصلی عدم تعادل در توزیع خدمات دارویی موثر در کشور است. از زمان صدور رای دیوان عدالت اداری، قوانین تاسیس داروخانه سازمان غذا و دارو، با حذف عوامل جمعیتی و مسافتی که امکان یکسان سازی خدمات را فراهم می کند، سیاست ها و برنامه ریزی ها در جهات مختلف متفاوت شده و تعادل منطقی داروخانه ها را در کشور بر هم زده است.
طبق توضیحات وی، هر شهر تعداد مشخصی نقطه افتتاح داروخانه دارد و زمانی که داروساز به این نقاط رسید، می تواند داروخانه ایجاد کند. صرف نظر از اینکه کدام قسمت از شهر به خدمات بیشتری نیاز دارد. البته قبلا به داروسازان گفته شده بود که در برخی مناطق نیاز به دارو وجود دارد. قبل از سال 1400 چنین بود که اگر قرار بود داروخانه ای ساخته شود باید در مناطق فقیرنشین و عقب مانده و در حاشیه شهرها و روستاها باشد، اما پس از ابلاغ این آیین نامه همه این موارد تغییر کرد و داروسازان می توانستند یک داروخانه راه اندازی کنند. داروخانه هر کجا که بخواهند نتیجه این بود که داروخانه ها از مناطق فقیرنشین به شهرهای بزرگتر و مناطق مرفه تر مهاجرت کردند.
بدافشان دلیل بی نظمی در پراکندگی داروخانه ها را دخالت نهادهای غیرتخصصی می داند و می افزاید: بر اساس مصوبات شورای رقابت و شورای مقررات زدایی، دیوان عدالت اداری آیین نامه این وزارتخانه را لغو کرد. سلامت بر اساس سطح خدمات، جمعیت و مسافت.” تضمین می کند در هر زمان و مکانی که منجر به عدم رعایت سطح بندی خدمات بهداشتی شود، دسترسی عادلانه مردم به خدمات دارویی و دارویی را تضمین می کند. البته بذرافشان معتقد است. ارائه خدمات پزشکی و دارویی بر اساس افراد جامعه باید در ایجاد محل خدمت موثر باشد.
داروخانه یا تجارت؟
عدم نظارت بر راه اندازی داروخانه ها، شهری مانند تهران را با مشکل مواجه کرده است، به گونه ای که بسیاری از همان داروسازانی که دست بر دهان خود دارند، داروخانه های خود را در مناطق شمالی آن شهر راه اندازی کرده اند. موضوعی که عدالت و درمان اجتماعی را زیر سوال می برد.
نماینده حقوقی انجمن داروسازان ایران با اشاره به آمار در این زمینه می گوید: به طور متوسط در برخی استان ها مانند سیستان و بلوچستان و هرمزگان که جزو استان های کم برخوردار هستند به ازای هر 11 هزار داروخانه یک داروخانه وجود دارد. مردم در نقطه مقابل و در مناطق شمالی تهران به ازای هر 3500 نفر یک داروخانه تاسیس شده است. این موارد منجر به مشکلات فعلی شبکه توزیع مواد مخدر در کشور می شود». وی همچنین افزود: در حال حاضر به طور متوسط به ازای هر 5700 نفر یک داروخانه در کشور وجود دارد، اما بر اساس ارقام ارائه شده در برنامه هفتم توسعه تا پایان این سال باید به ازای هر 5000 نفر یک داروخانه در کشور داشته باشیم. برنامه بیا داروخانه داشته باشیم.»
این در حالی است که برخی معتقدند کاهش تعداد برخی داروها به دلیل تراکم زیاد و توزیع ناهموار داروخانه هاست، چرا که در این مراکز تمرکز بر فروش مکمل ها و محصولات آرایشی و بهداشتی است. از سوی دیگر راه اندازی داروخانه در محله های کم برخوردار به ضرر آن داروخانه داران است، زیرا ساکنان آن محله ها قطعا توانایی مالی خرید این محصولات را ندارند. به همین دلیل است که تصمیمی که باید به نفع مردم و داروسازان جوان باشد اکنون به یک چالش جدی تبدیل شده است و نتیجه آن عدالت در مراقبت های بهداشتی نبود زیرا مناطق محروم هنوز از نظر دسترسی به دارو و درمان عقب هستند!
