کلیسای موجومبار؛ جذاب ترین کلیسا نزدیک تبریز

سرگرمی روز: کلیسای موجومبار که با نام‌های کلیسای سنت هریپسیمه یا سورپ هریپسیمه نیز شناخته می‌شود، در دره سرسبز ساری‌چای، در حدود ۳۵ کیلومتری شمال تبریز و ۳۹ کیلومتری مرند، در روستای موجومبار قرار دارد.

بنای کلیسا نسبت به خانه‌های روستا در پایین‌ترین سطح واقع شده است و در مقایسه با آن‌ها، بزرگ‌تر و زیباتر به‌نظر می‌رسد.

ساختمان مستطیل شکل کلیسای موجومبار، فاقد گنبد است و مصالح به‌کار رفته در آن شامل سنگ لاشه، ملات و آهک می‌شود.

احتمالا نام کلیسا برگرفته از هریپسیمه، دختر آشوت باگرادونی، پادشاه ارمنستان است.

این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷، با شماره ثبت ۷۷۸ به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آشنایی با کلیسای موجومبار

در فاصله ۳۰ کیلومتری تبریز و در جاده ی تبریز به مرند، یک مسیر آسفالته وجود دارد که بعد از گذشتن از دشت و تپه ی ماهورها به روستای تاریخی و باستانی موجومبار می رسد.

خانه های روستای موجومبار به صورت پلکانی در کنار هم قرار گرفته اند و برای ساخت آن ها از مصالحی مثل گل، خشت و سنگ لاشه استفاده شده است.

جمعیت این روستا در نیمه های سده نوزده میلادی به سیصد خانوار می رسید، اما در سال ۱۹۷۴ میلادی اکثر مردم روستا به ارمنستان مهاجرت کردند و باقی افراد هم به تبریز یا شهر های دیگر رفتند. به همین دلیل اکنون این روستا خالی از سکنه مانده است.

در روستای موجومبار یک کلیسای تارایخی به نام کلیسای موجومبار یا سنت هریپ سیمه قرار دارد که جزء معروف ترین جاذبه های گردشگری شبستر می باشد.

بنای کلیسا یک ساختمان بزرگ و باشکوه می باشد و در پایین ترین سطح نسبت به خانه های روستا قرار دارد.

کلیسای موجومبار یکی از قدیمی ترین کلیساهای کشور است و باستان شناسان قدمت آن را بین سده های نهم تا سیزدهم تخمین می زنند.

به عقیده ی برخی از محققان نام این کلیسا از نام دختر پادشاه ارمنستان که هریپ سیمه نام داشت گرفته شده است.

این کلیسا در دامنه ی تپه ای ساخته شده است و اطراف آن طبیعت سرسبز و زیبایی به چشم می خورد.

این کلیسا با معماری زیبا و چشم انداز خیره کننده ای که دارد گردشگران زیادی را به خود جذب می کند.

معماری جالب‌ترین کلیسای اطراف تبریز

ساختماناین کلیسا به شیوهٔ بازیلیک ساخته شده و از نظر پلان و فضای درونی همانند کلیسای سرکیس مقدس خوی است. اندازه های بیرونی آن۸/۲۲ x ۱۳متر و بلندی اش حدود ۲۵/ ۸ متر است که به گونهٔ مستطیل و با پوشش شیروانی دو سو و بدون گنبد ساخته شده.

مصالح به کار رفته در ساختمان سنگ لاشه، ملات و آهک است، جز از دور درهای ورودی و نورگیرها و بالای پیرامون نمای بیرونی که با سنگ تراشیده کار شده. ورودی های ساختمان در گوشهٔ جنوبی و باختری کلیسا قرار دارند که سنگ کاری ساده و بدون تزیین دور آن شکل قاب مانندی به آن بخشیده است.

ورودی کلیسا مستطیل شکل است و نسبت به دیوار بیرونی ساختمان پس تر قرار گرفته اما نماسازی آن، که بر دیوار بیرونی نیزهست، دو ستون یا پایه است که بر فراز آن دوره ای به گونهٔ یک کمانِ دور تمامِ نعل اسبی قرار گرفته. دیوار شمالی کلیسا در سنجش با دیوار نمای جنوبی آن دارای بلندی اندکی است زیرا بر فراز یک بلندی ساخته شده است.

درون کلیسا مستطیل شکلی است به درازای ۸۰/۱۹و پهنای ۵۸/۱۰ متر که به کمک چهار ستون میانی و جرزهای پیوسته به دیوارها به یک ناو یا نِف پهن در میانه و دو نا وپهلویی تقسیم شده و در نتیجه در سوی درازا، در دو سو، سه کمان نعل اسبی پدید آمده است.

محراب کلیسا در خاور آن قرار گرفته و به گونهٔ نیم دایره است. جای محراب چهار پله بالاتر از کف کلیسا قرار دارد و دیوار گرداگرد و سقف آن به گونهٔ هنرمندانه ای با طرح نیم دایرهٔ محراب یکسان شده است.

در دو سوی محراب و هم سطح با کف اصلی، دو اتاق کوچک قرار دارد که نعل درگاه و نگهدارنده های آن و کف درگاه همه از سنگ تراش است. ستون های چهارگانهٔ سنگی درون ساختمان دارای طرحی دوازده گوشه است. این ستون ها بدون سرستون و تنها در جایی که پایهٔ کمان آغاز می شود در خاور و باختر دارای لبه ای برآمده اند. تمامی ستون ها و جرزهای روی دیوارها و دورهٔ کمان ها به کمک سنگ های تراش مستطیل شکل خاکستری گرایسته به سیاه پوشیده شده. درصورتی که دیوارهای اصلی و سقف ساختمان با سنگ لاشه ساخته شده است.

شش نورگیر در درون ساختمان جاسازی شده اند که در بالای دیوارهای باختری و خاوری و دیوار جنوبی و یکی نیز در میانهٔ سقف کلیسا به فضای درونی ساختمان نور ملایمی می بخشند. پیرامون نورگیرها با سنگ های تراش آراسته شده و جز آن هیچ گونه آرایشی در درون کلیسا و نمای بیرونی آن دیده نمی شود.

با این حال، فضای درونی از یک حالت ویژه و الهام بخش و آرام برخوردار است.

در میان جرزهای سنگی پیوسته و دیوار شمالی کلیسا، گودالی چهارگوش قرار دارد که در گذشته به گونهٔ دری تا پایین گشوده بوده اما بعدها نیمی از آن را بسته اند. درون این دریچه به محوطه ای به درازای هشت متر و پهنای ۲۵/۴متر راه دارد.

این محوطه، که همانند غار یا سردابه ای است، در درون تپه کَنده شده و دیوارهای سنگی و شنی آن به گونهٔ طبیعی و بدون پوشش نگه داشته شده است.

سقف سردابه به گونهٔ هلالی کَنده شده و دربارهٔ کاربرد آن می توان گفت به شکل کلیِ بیشتر مهرابه ها همانندی دارد.

کلیسای سنت هریپسیمه در دامنهٔ تپه ای، در سراشیبی و پشت دهنده بر آن به گونه ای استادانه ساخته شده و با طبیعت پیرامون خود آمیخته است و روی هم رفته ساختمانی بسیار گیرا و دل نشین است که آن را در دامنه ساخته اند و از هر سو خانه های روستاییان آن را در بر گرفته و مجموعه ای زیبا از طبیعت را پدید آورده است.